
EV, EV HİZMETİ, ÇALIŞTIRAN VE iŞVEREN KAVRAMLARI
Ev hizmetlerinde çalışanlar, 4857 sayılı İş Kanununun kapsamı dışında (m. 4/1 e) olup Borçlar Kanununun ilgili hükümlerine tabidirler. 1964 tarihli 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu, ev hizmetlerinde çalışanları sigortalı sayılmayanlar arasında saymış (m. 3/1 D); 2100 sayılı Kanun ile 1977 yılında yapılan değişiklikle ilgili maddeye ‘ücretli ve sürekli çalışanlar hariç’ ibaresi eklenmiştir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ise ‘Ev hizmetlerinde süreksiz olarak çalışanlar ile ev hizmetlerinde hizmet akdi ile sürekli çalışmasına rağmen, haftalık çalışma sürelerinin 4857 sayılı İş Kanunun¬da belirtilen sürelerden az olması nedeniyle, aylık kazançları prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olanların sigortalı sayılmayacaklarını hükme bağlamıştır (m. 6/c). 5510 sayılı Kanunun 6/c maddesinde 2008 yılında 5754 ve 2014 yılında 6552 sayılı kanunlarla değişiklik yapıldı. 5754 sayılı Kanun ile madde ‘Ev hizmetlerinde çalışanlar (ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç)’ olarak değiştirildi. 506 sayılı Kanun gibi 5510 sayılı Kanun da ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç olmak üzere ev hizmetlerinde çalışanları sigorta kapsamı dışında tutmuş oldu. ‘Sürekli olarak çalışma’ ifadesinin çelişkili yorum ve uygulamalara neden olması ve ev hizmetlerinde çalışanların büyük kesiminin çeşitli nedenlerle kayıt dışı kalmaları nedenleriyle 6552 sayılı Kanunla 11 Eylül 2014’de 5510 sayılı Kanunun 6/lc maddesinde yapılan değişiklik ve 5510 sayılı Kanuna eklenen madde (Ek madde 9) ile 1 Nisan 2015 tarihli Ev Hizmetlerinde 5510 Sayılı Kanunun Ek 9. Maddesi Kapsamında Sigortalı Çalıştırılması Hakkında Tebliğle ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılığı konusu detaylı olarak düzenlenerek açıklığa kavuşturulmuştur. Gerek 5510 sayılı Kanunun ek 9. maddesi gerek Tebliğ, 1 Nisan 2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Makalede, 5510 sayılı Kanunun ek 9. maddesi ve Tebliğ kapsamında ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılığı incelenecektir.
EV, EV HİZMETİ, ÇALIŞTIRAN VE iŞVEREN KAVRAMLARI
Ev Hizmetlerinde 5510 Sayılı Kanunun Ek 9. Maddesi Kapsamında Sigortalı Çalıştırılması Hakkında Tebliğ, ev, ev hizmeti, çalıştıran ve işveren kavramlarını tanımlamaktadır. Ev, aralarında aile bağı olup olmadığına bakılmaksızın bireylerin içinde yaşadığı yapı ile bu yapının garaj, depo, bahçe ve benzeri bölüm ve eklentileridir. Ev hizmeti, ‘Ev içerisinde yaşayan aile bireyleri tarafından yapılabilecek temizlik, yemek yapma, çamaşır, ütü, alışveriş, bahçe işleri gibi gündelik işler ile çocuk, yaşlı veya özel bakıma ihtiyacı olan kişilerin bakım işlerinin aile bireyleri dışındaki kişiler tarafından yapılması’ olarak tanımlamaktadır. 5510 sayılı Kanunun 6/1 b maddesi uyarınca, aynı konutta birlikte yaşayan ve 3. derece dahil bu dereceye kadar hısımlar arasında ve aralarına dışardan başka kimse katılmaksızın,yaşadıkları konut içinde yapılan işlerde çalışanlar sigortalı sayılmadıklarından, ev hizmetinin aynı evde oturan 3. derece dahil bu dereceye kadar hısımlar tarafından yapılmasında bu kimseler, ek 9. madde kapsamında sigortalı sayılmayacaklardır. Ancak, 3. dereceye kadar olan hısımlar dışından olup ev hizmeti nedeniyle işe alınan, aynı evde yaşayanlar, ek 9. madde kapsamında sigortalı sayılacaklardır. Evde hizmet sektöründe ücretli ve yevmiyeli çalışanların sayısı 2011 yılında 121 000 kişidir. Türkiye’de çeşitli profesyonel grupların evde çalışması yaygın olmadığı için, bu kişilerin önemli bir bölümünün ev işçileri olduğu varsayılabilir. Bu varsayımla ev işçilerinin sayılarının yıllar içinde arttığı, ev işçilerinin %90’ı aşkın bir bölümünün kadın olduğu da söylenebilir. Ev hizmetinde çalışanların sigortalılığı ile ilgili yeni uygulamanın bir milyon çalışanı ilgilendirdiği bilimsel olmayan bir yazıda ifade edilmiştir. EUROFOUND araştırmasında da bu sektörün incelenen tüm ülkelerde kadın yoğun olduğu belirtilmektedir.
6552 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanunun eklenen ek 9. madde uyarınca, ev hizmetinde çalışanlar, bir veya birden fazla gerçek kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yamında ay içerisinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı ‘on gün daha fazla çalışanlar’ ve aynı veya farklı perçek kişi yanında ‘ay içinde on günden az çalışanlar’ olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Ev hizmetmde çalışanların aynı ay içinde birden fazla gerçek kişi yanında on günden az » veya on gün ve daha fazla süre ile çalışmaları mümkündür.
Ev hizmetlisi çalıştıranlara çalışılan gün ayısı esas alınarak ‘çalıştıran’ veya ‘işveren’ denilmektedir. ‘Çalıştıran’, ev hizmetlerinde ay içinde on günden az süreyle sigortalı çalıştıran ve işveren sayılmayan gerçek kişiyi; ‘işveren’ ise, ev hizmetlerinde ay ıpode çalışma saati süresine göre hesaplaşan çalışma gün sayısı on gün ve daha fazla «reyle sigortalı çalıştıran gerçek kişiyi ifade eder. Görülüyor ki çalıştıran ve işverenin aerçek kişi olması gerekir, tüzel kişi adına ak 9. madde kapsamında sigortalı çalıştırılması talepleri kabul edilmeyecektir.
EV HİZMETLERİNDE ON GÜN VE DAHA FAZLA SÜRE İLE ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIĞI
Ev hizmetlerinde çalışanların çalışma sürelerinin hesaplanması:
Ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla süre ile çalışan sayılabilmek için ev hizmetlerinde ay içinde çalışma saat süresine göre hesaplanan çalışılan gün sayısı on gün veya daha fazla olmalıdır. Örneğin; bir ev hizmetlisi haftanın 6 günü, günde 4 saat süreyle çalışıyorsa, 30 günlük bir sürede 26 gün çalışma yapılmış ise,
26 gun X 4 saat = 104 saat
104 saat / 7.5 saat (günlük çalışma süresi) = 13.86.
Böylece bu kişi 14 gün çalışılmış gibi değerlendirilecek ve 10 günden fazla çalışmış olacaktır.
Ev hizmetlerinde işveren yanında on gün ve daha fazla süreyle çalışanların 5510 sayılı Kanunun 4/la maddesine tabi sigortalı sayılmaları:
Ev hizmetlerinde işveren yanında ay içinde on gün ve daha fazla süreyle çalışanlar, 5510 sayılı Kanunun ek 9. maddesi uyarınca, 1 Nisan 2015 tarihinden itibaren ücretle ve sürekli çalışma şartı aranmadan Kanunun 4/la maddesine tabi sigortalı (SSK’lı) sayılacak ve bu çerçevede sigortalılara (SSK’lılara) sağlanan haklardan aynı şekilde yararlanacaktır. Bu sigortalılar hakkında 5510 sayılı Kanunun uzun ve kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası ve İşsizlik Sigortası Kanununun işsizlik sigortası hükümleri uygulanacaktır.
Ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimi:
Ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla süre ile çalışanların bildirimi, ‘Ev Hizmetlerinde On Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirge’ ile yapılacaktır. Bildirge, Tebliğ ekinde verilmektedir (Ek 1). İşkolu kodu, ‘9700 Ev içi çalışan personelin işverenleri olarak hane halklarının faaliyetleri’dir. Bildirgedeki işe giriş tarihi, sigortalılık başlangıç tarihidir. İşverenlerin bu bildirgeyi çalışmanın başladığı ayın sonuna kadar ikamet ettikleri yere en yakın üniteye (Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü ile Sosyal Güvenlik Merkezine) vermeleri zorunludur. Bildirgenin doldurulup sigortalı ile birlikte imzalandıktan sonra üniteye başvurulması yeterli olacaktır. İşverenin, Kanunun ek 9. maddesi ile yapılacak işlemlerle sınırlı olarak vekalet verdiği kişiler de noter onaylı vekalet ile işveren adına müracaat edebilecektir. Bildirgeden 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı tablonun IV/2-e bendi kapsamında bir defaya mahsus damga vergisi kesilecektir. Damga vergisi, işvere¬nin ilk prim ödemesine ek olarak tahsil edilecektir.
Ev hizmetinde birden fazla kişi çalıştırılması halinde her bir sigortalı için ayrı bildirge düzenlenecektir. Kurumca işveren için işyeri numarası oluşturulmayacak, işveren kayıtları TC kimlik numarası ile takip edilecektir. Bildirge ile beyan edilen işe giriş tarihine göre sigortalı tescili de yapılacaktır.
5510 sayılı Kanunun ek 9. maddesi kapsamında ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla süreyle veya on günden az sigortalı çalıştıranların, adi posta, kargo veya Sosyal Güvenlik Kurumuna doğrudan yapılan başvuru ve bildirimlerinde başvuru veya bildirimin Kurumun gelen evrak kayıtlarına intikal tarihi; taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta servisi, PTT-Alo Post veya PTT-Kargo ile yapılan başvuru ve bildirimlerde ise başvuru veya bildirimin postaya verildiği tarih, başvuru veya bildirim tarihi olarak kabul edilecektir.
5510 sayılı Kanunun ek 9. maddesi kapsamındaki sigortalılar, bir diğer deyişle ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla çalışanlar ile on günden az çalışanlar, çalışmaya başladıklarını, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç bir ay içinde, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan ‘Sigortalı Bildirim Belgesi’ ile doğrudan veya internet ya da benzeri ortamda Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirebilirler. Kurumca, sigortalının ilgili işveren tarafından bildirilmediğinin ya da bildirildiği halde sigortalı bildirimi arasında farklılık bulunduğunun tespiti halinde, durum, taahhütlü bir yazıyla sigortalıya, gerekirse işverene bildirilir. Yapılan bildirimlerin sonucunda farklılık giderilemezse, kontrol ve denetim sonucuna göre işlem yapılır. Sigortalının kendini bildirmemesi, sigortalı aleyhine delil oluşturmaz.
Ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla çalışanların prim oranları:
Prim tahakkukları, Ev Hizmetlerinde On Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirgedeki çalışma gün sayısı ve prime esas günlük kazanç beyanına göre gerçekleştirilecek olup, aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenmeyecektir. Prime esas kazanç beyanı, 5510 sayılı Kanunun 82. maddesine göre belirlenen prime esas kazancın alt (1 Nisan 2015-30 Haziran 2015 tarihleri arasında 40,05TL; 1 Temmuz 2015 – 31 Aralık 2015 tarihleri arasında 42,45TL) ve üst sınırı (1 Nisan 2015 – 30 Haziran 2015 tarihleri arasında 260,33TL; 1 Temmuz 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında 275,93TL) arasında olmak üzere işverenin sigortalıya ödediği brüt ücrete göre belirlenecektir. İşverenler sigortalı ile ilgili herhangi bir değişiklik olmadığı sürece, sigortalı için yaptıkları bildirime göre adlarına tahakkuk edecek sigorta primlerini sigortalı çalıştırdıkları ayı takip eden ayın sonuna kadar Kuruma ödeyecektir. Bildirge ile belirtilen gün sayısında değişiklik olması halinde bu değişikliğin işveren tarafından değişikliğin olduğu ay içinde Kuruma bildirilmesi gerekmekte olup, Kurum kayıtları buna göre düzeltilecektir.
Ayda on gün ve daha fazla süre ile çalışan ev hizmetlilerinin primleri, işverenler tarafından Kuruma ödenir. %37.5 prim oranının % 20’si uzun vadeli sigorta kolları, %12,5’i genel sağlık sigortası, %2’si iş kazası ve meslek hastalıkları sigortası ve %3’ü işsizlik sigortası primidir. Asgari ücretle 30 gün çalışma halinde prim miktarı,
1 Nisan 2015 – 30 Haziran 2015 için:
1 201,50 TL (brüt aylık asgari ücret) x %37,5 (prim oranı) = 450,56 TL
1 Temmuz 2015-31 Aralık 2015 dönemi için;
1 273.50 TL (brüt aylık asgari ücret) x %37,5 (prim oranı) = 477,56 TL olacaktır.
İşverenler, 4/1 a’lı (SSK’lı) çalıştıran işverenlerin yararlandıkları sigorta prim teşviklerinden yararlanacaklardır (5510 sayılı Kanun, m. 81/l(ı) ; 4447 sayılı Kanun, m. 50 ve geçici m. 10 ). Sigorta prim teşvikine dair düzenlemelerin çoğu kayıtdışı istihdam ile sahte sigortalı bildirimlerinin engellenmesi ile işsizlik sorununun çözümünde önemli bir faktördür.
Ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla çalışanların genel sağlık sigortalılığı ve yararlanma şartlan:
Ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla süre ile sigortalılığı bulunanlar, genel sağlık sigortalısı sayılacaktır (5510 sayılı Kanun, m. 60/a[ 1 ]). Sağlık yardımlarından yararlanılabilmesi için Kanunun 67. maddesinde sayılan diğer haller dışında sigortalının sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten önceki son bir yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısının olması yeterlidir. Ay içindeki çalışması 30 günden az olanların kalan sürelerine ait genel sağlık sigortası primlerini ödemeleri gerekmektedir (5510 sayılı Kanun, m. 88/4). Ancak; ay içinde 30 günden eksik kalan günlerini Kanunun 51/3 maddesi kapsamında isteğe bağlı sigortalı olarak tamamlayanlar hakkında eksik kalan günler için ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanmayacaktır.
Ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla çalışanların iş kazası ve meslek hastalığı bildirimi ve sağlanan yardımlar:
Ev hizmetlerinde bir veya birden fazla gerçek kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı on gün ve daha fazla olan sigortalıların iş kazası ve meslek hastalığı hallerinde haklarında 5510 sayılı Kanunun 4/1 a maddesi kapsamındaki sigortalılara (SSK’lılara) ilişkin hükümler uygulanacaktır. İş kazası ve meslek hastalığı bildirimi, Kanunün 13. maddesinde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna doğrudan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formunu düzenleyerek ya da www.turkiye.gov.tr adresinin ‘e-hizmetler’ menüsünün altında bulunan ‘Ev Hizmetleri’ kısmını seçerek ‘İş kazası bildirimi’ menüsünden yapılacaktır.
Ev hizmetinde on gün ve daha fazla süre ile sigortalılığın diğer sigortalılık statüleri ile çakışması:
Ev hizmetinde on gün ve daha fazla süre ile sigortalılık diğer sigortalılık statüleri ile çakışabilir. Çakışma halinin hüküm ve sonuçları Tebliğde açık lanmaktadır:
— Ev hizmetinde on gün ve daha fazla süre ile sigortalı olanların 5510 sayılı Kanunun 4/la maddesi kapsamında (SSK) başka çalışmasının bulunması: On gün ve daha fazla süreyle ev hizmetinde çalışan sigortalılar, aynı anda bir veya birden fazla işveren yanında sigortalı olabileceklerdir.
— Ev hizmetinde on gün ve daha fazla süre ile sigortalı olanların 5510 sayılı Kanunun 4/1 b maddesi kapsamında (Bağ-Kur) başka çalışmasının bulunması: On gün ve daha fazla süreyle ev hizmetinde çalışan sigortalılar, 4/1a’lı (SSK’lı) çalışmanın ya-nısıra 4/lb’li (Bağ-Kur’lu) iseler, ev hizmetlerinde çalışılan sürelerde öncelikle 4/1 a sigortalılığı (SSK) geçerli sayılacak, 4/1 b (Bağ-Kur) sigortalılığı geçerli sayılmayacaktır (5510 sayılı Kanun, m. 53). Ancak, ev hizmetlerinde çalışma gün sayısı ayda on günden fazla otuz günden az olanların ayın kalan günlerinde 5510 sayılı Kanunun 4/lb kapsamındaki sigortalılıkları (Bağ-Kur’luk- ları) yeniden başlatılacaktır.
— Ev hizmetinde on gün ve daha fazla süre ile sigortalı olanların 5510 sayılı Kanunun 4/ c maddesi kapsamında (Emekli Sandığı) başka çalışmasının bulunması: 5510 sayılı Kanunun 4/1 c maddesi kapsamında (Emekli Sandığı) sigortalılığı olanlar, ev hizmetlerinde on günden fazla çalışmaları nedeniyle ayrıca sigortalı sayılmayacaktır.
—Ev hizmetinde on gün ve daha fazla süre ile sigortalı olanların aynı zamanda 5510 sayılı Kanunun 50. (isteğe bağlı sigortalılık), ek 5. (tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanların sigortalılığı) ve ek 6. (bazı kısmi süreli çalışanların sigortalılıkları) maddeleri ve 2925 sayılı Kanuna (Tarım işçileri Sosyal Sigortalar Kanunu) tabi olmaları:
Ev hizmetinde on gün ve daha fazla süre ile sigortalı olanlar aynı zamanda isteğe bağlı sigortalı iseler, isteğe bağlı sigortalılıkları sona erdirilecektir. Çalışma gün sayısı ayda on günden fazla otuz günden az olanlar kalan süreler için, isteğe bağlı sigortalı olabilecekler ve bu isteğe bağlı sigortalılık süreleri de 5510 sayılı Kanunun 4/1 b (Bağ-Kur) kapsamında değil, 4/1la kapsamında (SSK) olarak değerlendirilecektir (5510 sayılı Kanun, m. 51/3).
5510 sayılı Kanunun ek 5. ve ek 6. maddelerine tabi sigortalılar ile 2925 sayılı Kanuna (Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu) tabi olanların ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla süre ile çalışması halinde bu kapsamdaki sigortalılıkları sona erdirilecek, ek 9. madde kapsamında sigortalılığı sona erenlerin ek 5. madde ile 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılıkları herhangi bir talep alınmadan yeniden başlatılacaktır.
5510 sayılı Kanunun ek 9. maddesi kapsamında on gün ve daha fazla süreyle çalışması bulunanların ay içindeki çalışmalarının toplamının otuz günden az olması halinde kalan süreler sigortalılar ya da hak sahipleri tarafından talepte bulunulması halinde Kanunun kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri borçlanabilmesine dair 41/i maddesine göre borçlanılabilecektir.
– Sosyal Güvenlik Kurumundan aylık ve gelir alanların ev hizmetinde on gün ve daha fazla süre ile çalıştırılabilmeleri: Yaşlılık ve emekli aylığı alan sigortalılar şu şartlarla ev hizmetlerinde ayda on gün ve daha fazla süreyle çalıştırılabileceklerdir:
5510 sayılı Kanunun 4/la maddesine (SSK) tabi çalışması nedeniyle yaşlılık aylığı alanların ev hizmetlerinde ayda on gün ve daha fazla süreyle çalışması halinde ‘Ev Hizmetlerinde On Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirge’ ile yapılacak başvurularda sigortalıların sosyal güvenlik destek primine ya da tüm sigorta kollarına tabi olup olmayacaklarını tercih etmeleri gerekmektedir.
5510 sayılı Kanunun 4/lb (Bağ-Kur) ve 4/1 c (Emekli Sandığı) kapsamında yaşlılık, emekli aylığı ve adi malullük aylığı alanların ev hizmetlerinde ayda on gün ve daha fazla süreyle çalışması halinde bunları çalıştıran işverenler tarafından sosyal güvenlik destek primi ödenecektir.
Sürekli iş göremezlik geliri alanların ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla süre ile çalışmaları halinde bağlanan gelir kesilmeyecek, sigortalılar hakkında Tebliğin ‘3- Ev Hizmetlerinde İşveren Yanında On Gün ve Daha Fazla Süreyle Çalışanların Sigortalılığı, Bildirimi, Tescili ve Primlerin Ödenmesi’ başlıklı bölümü doğrultusunda işlem yapılacaktır.
Malullük aylığı alanların Kanunun ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla süre ile çalışmaları halinde bağlanan malullük aylığı kesilecektir.
Kurumdan hak sahibi eş, çocuk, ana ve baba olarak gelir/aylık alıp ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla süre ile çalışanlar hakkında 5510 sayılı Kanunun 4/1 a (SSK) maddesine tabi olan sigortalılar gibi işlem yapılacaktır.
Ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla çalışanların sigortalılığının sona ermesi:
Ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla süreyle çalışanların sigortalılıkları bu kapsamdaki çalışmalarının sona erdiğinin Sosyal
Güvenlik Kurumuna bildirilmesi veya sigortalının ölümü halinde sona erdirilecektir. Ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla süre ile çalıştırılan sigortalının işten ayrılması halinde işten ayrılışını takip eden on gün içerisinde ‘Ev Hizmetlerinde On Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirge’nin ‘F- Sigortalının İşten Aynlma/Durum Değişiklikleri’ kısmının doldurulması suretiyle Kuruma verilmesi gerekmektedir.
Ev hizmetlerinde çalışan yabancı uyruklular:
5510 sayılı Kanunun ek 9. maddesi kapsamında on gün ve daha fazla süre ile yabancı uyruklu sigortalılar da çalıştırılabilecektir. Yabancıların çalıştırılması çalışma iznine bağlı olduğundan gerçek kişi işverenler ‘Ev Hizmetlerinde On Gün ve Daha Fazla Sigortalı Olarak Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirge’ ile başvurularında sigortalıların çalışma iznini de bildirgeye ekleyeceklerdir.
Ev hizmetlerinde on günden az süre ile yabancı uyruklu sigortalı çalıştırılamayacak, bu şekilde çalıştırıldığı tespit edilen yabancı uyruklular hakkında ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla süre ile sigortalı çalıştıran işverenlere ilişkin hükümler uygulanacak, ay içinde çalışma gün sayısı otuz gün sayılacaktır.
4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun uyarınca, yabancılara çalışma izinlerini verme yetkisi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına aittir. Ülkemize 90 günlük turistik vize ile gelen yabancılar kayıtdışı olarak ev hizmetlisi olarak çalışmakta ve 90 günün bitimini müteakip formalite icabı yurtdışına çıkış – giriş yaparak ülkemizde 90 gün daha kalmaya hak kazanmakta idi. Ancak 01.02.2012 tarihinde yürürlüğe giren Bakanlar Kurulu Kararı ile artık ülkemize turistik vize ile gelen yabancılar azami 90 gün ülkemizde kaldıktan sonra mutlaka yurtdışına çıkacak ve 90 günde yurtdışında kaldıktan sonra tekrar ülkemize giriş yapabileceklerdir. Bu düzenleme, özellikle ev hizmetlerinde kayıt dışı olarak çalışmakta oldukları bilinen çok sayıda yabancının çalışma izni almaları zorunluluğunu doğurmuş; izin başvurularını karşılamak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğüne bağlı Yabancıların Çalışma İzinleri Daire Başkanlığında ‘Ev Hizmetleri Şubesi’ oluşturulmuştur.
İdari Para Cezası:
Ev Hizmetlerinde On Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirgenin işverence çalışmanın başladığı ayın sonuna kadar Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri ile Sosyal Güvenlik Merkezlerine verilmesi gerekmektedir. Bildirgenin yasal süresinde verilmemesi halinde işverene her bir sigortalı için 5510 sayılı Kanunun 102/la(l) maddesi uyarınca, asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır.
işverenlerin Bildirgeyi yasal süresinden sonra vermeleri halinde, Sosyal Güvenlik Kurumunun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurları aracılığı ile gerekli inceleme yapıldıktan sonra işleme alınması gerektiğine karar verilenler hakkında, sigortalı çalıştırılan her ay ve her bir sigortalı için ayrı ayrı olmak ve aylık asgari ücretin iki katını geçmemek üzere, işveren hakkında ayrıca 5510 sayılı Kanunun 102/1 c maddesi 1. bendi uyarınca asgari ücretin beşte biri, ev hizmetinde sigortalı çalıştıran işverenin çalıştırdığı sigortalıya ilave olarak çalıştırdığı sigortalı/sigortalılar için verildiğinin anlaşılması halinde ise aynı maddenin 2. bendi uyarınca, her ay ve her bir sigortalı için ayrı ayrı olmak ve aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında idari para cezası uygulanacaktır.
İşverence herhangi bir bildirimde bulunmaması fakat ev hizmetinde on gün ve daha fazla süreyle sigortalı çalıştınldığının mahkeme kararı, Sosyal Güvenlik Kurumu denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlannca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden tespit edilmesi, hizmetlerin veya kazançların Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmediği veya eksik bildirildiğinin anlaşılması halinde ise işverene 5510 sayılı Kanunun 102/lc(4) maddesi uyarınca asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanacaktır.
Ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla süre ile çalıştırılan sigortalının işten ayrılması halinde Ev Hizmetlerinde On Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirgenin ‘F- Sigortalının İşten Ayrılma/Durum Değişiklikleri’ kısmının doldurularak işten ayrılmayı izleyen on gün içerisinde verilmemesi halinde 5510 sayılı Kanunun 102/lj maddesi uyarınca asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanacaktır
EV HİZMETLERİNDE ON GÜNDEN AZ ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIĞI
Ev hizmetlerinde ‘çalıştıran’ yanında on günden az süreyle çalışanların iş kazası ve meslek hastalığı sigortası kapsamında sigortalı sayılmaları:
Ev hizmetlerinde ay içinde on günden az sigortalı olarak çalışanlar iş kazası ve meslek hastalığı sigortası kapsamında sigortalı sayılacaktır. On günden az çalışmanın tespitinde günlük 7,5 saatin altındaki çalışmalar bir gün olarak kabul edilecektir. On günden az çalışılan süreler birbirini takip eden günler olabileceği gibi ayın farklı günleri de olabilecektir. Bu şekilde sigortalı çalıştıranlar on güne (on gün hariç) kadar çalıştırdıkları sigortalılar nedeniyle işveren sayılmayacak; iş kazası ve meslek hastalığı durumlarında sorumlu tutulmayacaklardır. Çalıştıranın ay içinde aynı sigortalıyı çalıştırdığı gün sayısının dokuz günü geçmesi halinde, çalıştıran hakkında on gün ve daha fazla sigortalı çalıştıran işverenlere yönelik işlemler başlatılacaktır.
Ev hizmetlerinde ayda on günden az çalışanlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası dışında hastalık ve analık sigortası hükümleri uygulanmayacaktır. İş kazası ve meslek hastalığı sigortasından yararlanmak için sigortalının iş kazasının olduğu tarihten en az on gün önce tescil edilmiş olması ve sigortalılığının sona ermemiş olması; iş kazası veya meslek hastalığından dolayı geçici iş göremezlik ödeneği ödenmesi veya sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için prim ve prime ilişkin her türlü borçların ödenmiş olması şarttır. Ev hizmetlerinde on günden az süre ile çalıştırılacak sigortalılara ilişkin iş kazası ve meslek hastalığı bildirimi Sosyal Güvenlik Kurumuna doğrudan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formunu düzenleyerek ya da www.turkiye.gov.tr adresinin ‘e-hizmetler’ menüsünün altında bulunan ‘Ev Hizmetleri’ kısmını seçerek ‘İş kazası bildirimi’ menüsünden yapılacaktır
Ev hizmetlerinde on günden az çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimi: Ev hizmetlerinde on günden az sigortalı olarak çalışanların bildirimi, ‘Ev Hizmetlerinde On Günden Az Sigortalı Çalıştırılacaklara İlişkin Başvuru Formu’ (Tebliğ ek 2) ile yapılacaktır. Form, çalışmanın geçtiği ayın sonuna kadar, ay sonunun hafta sonu genel ve resmi tatil günlerine denk gelmesi halinde ise bu günleri takip eden ilk iş günü sonuna kadar ünitelere (Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri ile Sosyal Güvenlik Merkezlerine) verilecektir.
‘Ev Hizmetlerinde On Günden Az Sigortalı Çalıştırılacaklara İlişkin Başvuru Formu’nda çalışan ve çalıştıran kişinin imzası, kaç gün çalıştırıldığına dair bildirim ile e-posta adresleri ile cep telefon numarası bilgileri bulunmakta olup, formun bu şekilde doldurulması halinde ayın diğer günleri için çalıştırılan kişinin değişmemesi halinde yeni formun düzenlenmesi istenmeyecektir. On günden az çalışmanın takip eden aylarda da devam etmesi ve bu durumun formda belirtilmesi halinde her ay için ayrıca bildirim yapılması istenmeyecektir.
Ev hizmetlerinde on günden az sigortalı olarak çalışanların bildirimi bu kişileri çalıştıranlar yönünden internet aracılığı ile de yapılabilecektir. Sigortalı çalıştıranlar www. turkiye.gov.tr adresinin ‘e-hizmetler’ menüsünün altında bulunan ‘Ev Hizmetleri’ kısmını seçerek bildirimde bulunabilecektir. Bu şekilde yapılan bildirim sonucunda sigortalının cep telefonu numarasına 5510 sayılı Kanunun ek 9. maddesinde sigortalı tescili yapıldığı, uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası primini takip eden ayın sonuna kadar ödeyebileceği hakkında bilgilendirme mesajı gönderilecektir.
‘Ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimi’ başlığı altında belirtildiği üzere, ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla çalışanlar ile on günden az çalışanlar, çalışmaya başladıklarını, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç bir ay içinde, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan ‘Sigortalı Bildirim Belgesi’ ile doğrudan veya internet ya da benzeri ortamda Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirebilirler.
Ev hizmetlerinde on günden az çalışanların prim oranları:
Ev hizmetlerinde on günden az sigortalı çalıştıranların yükümlülükleri hafifletilmiş ve basitleştirilmiştir. Çalıştıranlar, sigortalı çalıştırdıkları her gün için prime esas günlük kazanç alt sınırının (günlük asgari ücretin) %2’si oranında iş kazası ve meslek hastalığı primi ödeyeceklerdir. On günden az sigortalı çalıştıranlardan işyeri bildirgesi, sigortalı işe giriş bildirgesi ile aylık prim ve hizmet belgesi, işten ayrılış bildirgesi düzenlenmesi istenmeyecektir.
Sosyal Güvenlik Kurumuna ‘Ev Hizmetlerinde On Günden Az Sigortalı Çalıştırılacaklara İlişkin Başvuru Formu’ ile başvuranların çalıştıran ve sigortalılar yönünden tescili yapıldıktan sonra çalıştıran kişiler %2 oranında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primini banka aracılığı ya da www.sgk. govtr adresinin ‘e-sgk’ menüsünden ‘Kart ile Prim Ödeme’, ‘Diğer Ödemeler’ seçeneğinden kredi kartlan veya banka kartlar aracılığıyla Kuruma ödeyebileceklerdir.
On günden az sigortalı olanları çalıştıranlar, ay içinde çalıştırdıkları her bir gün için günlük asgari ücret üzerinden,
1 Nisan 2015 – 30 Haziran 2015 tarihle arasında:
40,05 TL (günlük asgari ücret) x %2 (pri oranı) = 0,80 kuruş;
I Temmuz 2015-31 Aralık 2015 tarihleri İrasında:
42,45 TL (günlük asgari ücret) x %2 (prim oranı) = 0,85 kuruş,
iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ödeyecektir.
Prime esas kazançlar yürürlükteki asgari ücrete göre belirleneceğinden, asgari ücretteki artışlara göre ödenecek prim tutarları değişecektir.
Ev hizmetlerinde on günden az çalışanların uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası kapsamına girebilmeleri:
On günden az sigortalı çalışanlar, %32,5 oranındaki uzun vadeli sigorta kolları primini takip eden ayın sonuna kadar ödemeleri halinde, uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası yardımlarından da yararlanabilecektir. Sigortalıların uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası priminin kendileri tarafından ödenebilmesi için ev hizmetlerinde aynı ya da farklı çalıştıran sanında en az bir, en fazla dokuz gün süre ile çalışması yeterli olacaktır. Uzun vadeli sigorta kollan ve genel sağlık sigortası tescili aylık olarak yapılacak, takip eden ayda sigortalının ev hizmetlerinde ayda on günden az çalışmasının bulunmaması halinde uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası tescili oluşturulmayacaktır.
Uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası tescilinde sigortalılardan herhangi bir başvuru alınmayacak, tescil ve tahakkuk kaydı Sosyal Güvenlik Kurumunca elektronik ortamda oluşturulacaktır. Sigortalılığın sona ermesinde de aynı şekilde işlem yapılacaktır.
Uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası priminin takip eden ayın sonuna kadar sigortalı tarafından ödenmesi gerekmekte olup, primin ödenmemesi halinde uzun vadeli sigorta kollan ve genel sağlık sigortası kaydı kapatılacak, primin ödenme hakkı düşecektir.
Ev hizmetlerinde on günden az çalışanın sigortalı olması (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) veya yaşlılık veya emeklilik aylığı alması nedeniyle genel sağlık sigortalılığının bulunması halinde aynca genel sağlık sigortası tescili oluşturulmayacaktır.
Ev hizmetlerinde on günden az çalışanın 5510 sayılı Kanunun 60/b, c, e, g kapsamında genel sağlık sigortalılığının bulunması halinde ise tescili bir aylık süre ile oluşturulabilecektir. Genel sağlık sigortası tescili yapılanların bir aylık süre sonunda uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası primi ödememeleri halinde genel sağlık sigortalılıkları önceki kapsamdan dolayı devam ettirilecektir. Bu kişilerden sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortalılığına ilişkin tescili olanlar, bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında olması halinde bu statüleri devam edecektir. Ev hizmetlerinde on günden az çalışması nedeniyle uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası yönünden bir ay süre ile tescili yapılanların prim ödemeleri isteklerine bağlı olup, prim ödemeleri halinde genel sağlık sigortası yardımlarından yararlanacak, prim ödememeleri halinde ise Kanunun ek 9. maddesi kapsamından önceki sigortalılık statüsü devam ettirilecektir.
Ev hizmetlerinde on günden az çalışanın sigortalı olması (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) veya yaşlılık veya emeklilik aylığı alması nedeniyle genel sağlık sigortalılığının bulunması halinde aynca genel sağlık sigortası tescili oluşturulmayacaktır.
Ev hizmetlerinde on günden az çalışanın 5510 sayılı Kanunun 60/b, c, e, g kapsamında genel sağlık sigortalılığının bulunması halinde ise tescili bir aylık süre ile oluşturulabilecektir. Genel sağlık sigortası tescili yapılanların bir aylık süre sonunda uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası primi ödememeleri halinde genel sağlık sigortalılıkları önceki kapsamdan dolayı devam ettirilecektir. Bu kişilerden sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortalılığına ilişkin tescili olanlar, bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında olması halinde bu statüleri devam edecektir. Ev hizmetlerinde on günden az çalışması nedeniyle uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası yönünden bir ay süre ile tescili yapılanların prim ödemeleri isteklerine bağlı olup, prim ödemeleri halinde genel sağlık sigortası yardımlarından yararlanacak, prim ödememeleri halinde ise Kanunun ek 9. maddesi kapsamından önceki sigortalılık statüsü devam ettirilecektir.
5510 sayılı Kanunun ek 9. maddesi kapsamında ev hizmetlerinde on günden az çalışanlar için iş kazası ve meslek hastalığı sigortası yanında uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası primi ödemeleri halinde genel sağlık sigortası yardımlarından yararlanabilmesi için sağlık hizmet sunucusuna başvurduğu tarihte bu kapsamda tescilinin olması ve primi ödemesinin bulunması ile son bir yıl içinde toplam otuz gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısının olması gerekmektedir.
Uzun vadeli sigorta kollan ve genel sağlık sigortası primi ödemek isteyen sigortalılar %20’si malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi, %12,5’i genel sağlık sigortası primi olmak üzere 5510 sayılı Kanunun 82. maddesine göre belirlenen prime esas kazanç günlük kazanç alt sınırının (günlük asgari ücretin) 30 katı üzerinden %32,5 oranında (%20 malullük, yaşlılık, ölüm ile %12,5 genel sağlık sigortası) prim ödeyeceklerdir. Uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası primi ödemek isteyen sigortalılar, her ay için,
1 Nisan 2015 – 30 Haziran 2015 tarihleri arasında:
1 201,50 TL (brüt aylık asgari ücret) x %32,5 (prim oranı) = 390,49TL;
1 Temmuz 2015 – 31 Aralık 2015 tarihleri arasında:
1 273,50 TL (brüt aylık asgari ücret) x %32,5 (prim oranı) = 413,89TL, prim ödeyeceklerdir.
Prime esas kazançlar, yürürlükteki asgari ücrete göre belirleneceğinden asgari ücretteki artışlara göre ödenecek prim tutarları değişecektir.
Ev hizmetinde on günden az çalışanların sigortalılığı ve diğer sigortalılık statüleri:
1 – Ev hizmetinde on günden az çalışanların 5510 sayılı Kanunun 41la maddesi kapsamında (SSK) başka çalışmasının bulunması:
Ev hizmetlerinde ayda on günden az süre ile çalışan sigortalıların ay içinde 5510 sayılı Kanunun 4/la maddesi kapsamında (SSK) otuz gün sigortalılığının bulunması halinde uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası yönünden ayrıca tescil ve tahakkuk kaydı oluşturulmayacak-
tır. Sigortalının Kanunun 4/la maddesi kapsamında (SSK) otuz günden az sigortalı çalışması halinde ev hizmetlerindeki çalışması ile ilgili olarak uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası yönünden yapılacak tescil kalan süre için oluşturulacaktır.
2 –Ev hizmetinde on günden az çalışanların 5510 sayılı Kanunun 4/lb maddesi (Bağ-Kur) veya 4llc (Emekli Sandığı) kapsamında başka çalışmasının bulunması veya yaşlılık, emekli aylığı veya sürekli iş göremezlik geliri alıyor olmaları:
5510 sayılı Kanunun 4/lb maddesi kapsamında (Bağ-Kur) sigortalılığı olanlar ile yaşlılık, emekli aylığı veya sürekli iş göremezlik geliri alanların ev hizmetlerinde on günden az çalışmaları halinde iş kazası ve meslek hastalığı sigortası yönünden tescil kaydı Tebliğin ‘4.2- Sigortalılık başlangıç tarihi ve bildirimi’ başlıklı bölümde belirtilen şekilde oluşturulur. Kanunun 4/lc maddesi kapsamında (Emekli Sandığı) olanların tescil kaydı oluşturulmaz.
3 –Ev hizmetinde on günden az çalışanların aynı zamanda 5510 sayılı Kanunun 50. (isteğe bağlı sigortalılık), ek 5. (tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanların sigortalılığı) ve ek 6. (bazı kısmi süreli çalışanların sigortalılıkları) maddeleri ve 2925 sayılı Kanuna (Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu) tabi olmaları:
5510 sayılı Kanunun 50. maddesine göre isteğe bağlı sigortalı olanların ek 9. maddesi kapsamında uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası primini ödemeleri halinde prim ödedikleri aya ait isteğe bağlı sigortalılığı durdurulur. İsteğe bağlı sigortalılığı durdurulanların Kanunun ek 9. maddesine tabi sigortalılığının sona erdiği tarihten itibaren 12 ay içerisinde prim ödemesinin bulunması halinde isteğe bağlı sigortalılığı zorunlu sigortalılığın sona erdiği anbıen bir gün sonra başlatılacaktır. 12 ay içerisinde prim ödemesi olmayanların isteğe bağlı sigortalılıkları ise talep etmeleri halinde başlatılacaktır.
Ay içerisinde otuz günden az çalışan veya 5510 sayılı Kanunun 80. maddesi uyaranca prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saatinin 4857 sayılı İş Kanununa göre belirlenen günlük normal çalışma saatine bölünmesi suretiyle hesaplanan sigortalılardan aynı zamanda ek 9. madde kapsamında haklarında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ödenenler, aynı ay içerisinde otuz günden az kalan süreleri için isteğe bağlı sigortaya prim ödeyebileceklerdir. Bu şekilde primi ödenen süreler, zorunlu sigortalılığa ilişkin prim ödeme gün sayısına otuz günü geçmemek üzere eklenecek ve eklenen bu süreler, 4/1 a kapsamında (SSK) sigortalılık süresi olarak kabul edilecektir.
5510 sayılı Kanunun ek 5. (tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanların sigortalılığı)ve ek 6. (bazı kısmi süreli çalışanların sigortalılıkları) maddelerine tabi sigortalılar ile 2925 sayılı Kanuna Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu) tabi olanların ev hizmetlerinde on günden az çalışmaları halinde uzun vade ve genel sağlık sigortası tescili oluşturulmaz, ek 9. madde kapsamında on günden az çalışmaları nedeniyle bu sigortalılıkları durdurulmaz.
1 NİSAN 2015 TARİHİNDEN ÖNCE EV HİZMETLERİNDE SİGORTALI ÇALIŞTIRAN GERÇEK KİŞİLER HAKKINDA YAPILACAK İŞLEMLER
1 Nisan 2015 tarihinden önce ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla süre ile sigortalı çalıştıran işverenler, işyeri dosyasını kapattıktan sonra 5510 sayılı Kanunun ek 9. maddesi kapsamında Tebliğde belirtilen usul ve esaslara göre Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuruda bulunabileceklerdir. İşverenlerin bu kapsamında yapacakları başvurularda önceki işyeri tesciline esas işkolu kodunun ‘9700’ olması gerekmektedir. Bu şekilde başvuran işverenler, şartlan sağlamış olmaları kaydıyla, sigorta primi teşviklerinden de yararlanabileceklerdir. Ancak, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda öngörülen teşvikten (m. 50 ve geçici m. 10) yararlanma yönünden, sigortalının ‘9700’ iş kolu kodundaki işyerinden Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen aylık prim ve hizmet belgesi ile yapılan bildirimdeki işten çıkış tarihi ile 5510 sayılı Kanunun ek 9. maddesine göre verilen ‘Ev Hizmetlerinde On Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirge’de belirtilen işe başlama tarihi arasında boşluk olmaması gerekmektedir.
SONUÇ
5510 sayılı Kanunun ev hizmetlerinde çalışanlara dair ek 9. maddesi ve bu madde çerçevesinde çıkarılan Ev Hizmetlerinde 5510 Sayılı Kanunun Ek 9. Maddesi Kapsamında Sigortalı Çalıştırılması Hakkında Tebliğ, kayıt dışı çalışmanın yüksek olduğu ev hizmetleri sektöründe çalışan ev hizmetlilerinin kayıt altına alınmaları, kayıtlı kadın istihdamının teşviki ve ev hizmetlerinde sigortalı çalıştıranlara getirilen kolaylıklar nedeniyle hem çalışanlar hem de çalıştıranlar açısından olumlu bir hukuki gelişmedir. Düzenlemeler, ILO’nun (Uluslararası Çalışma Örgütü) 2011 tarih ve 189 sayılı Ev İşçileri Sözleşmesinin ev hizmetlerinde çalışanların sosyal güvenliği haiz olmalarına dair 14. maddesi ile uyumludur.
Ev hizmetinde ayda on günden az süreyle ev hizmetlisi çalıştıranlar, işveren sayılmayacak, iş kazası ve meslek hastalığından sorumlu tutulmayacak, yalnızca ev hizmetlisi çalıştırdığı her gün için 1 Nisan – 30 Haziran 2015 tarihleri arasında 80 kuruş, 1 Temmuz – 31 Aralık 2015 tarihleri arasında 85 kuruş iş kazası ve meslek hastalığı primi ödeyecektir. îş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi, banka aracılığı ya da www.sgk.gov.tradresinin ‘e-sgk’ menüsünden ‘Kart ile Prim Ödeme’, ‘Diğer Ödemeler’ seçeneğinden kredi kartları veya banka kartları aracılığıyla ödenebilecektir. Çalıştıran, ev hizmetlisini Ev Hizmetlerinde On Günden Az Sigortalı Çalıştırılacaklara İlişkin Başvuru Formu ile ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri ile Sosyal Güvenlik Merkezlerine bildirecek; kendisinden işyeri bildirgesi, sigortalı işe giriş bildirgesi ile aylık prim ve hizmet belgesi, işten ayrılış bildirgesi düzenlenmesi
istenmeyecektir. Ev Hizmetlerinde On Günden Az Sigortalı Çalıştırılacaklara İlişkin Başvuru Formu ile bildirilen ev hizmetlisinin cep telefonu numarasına sigortalı tescili yapıldığı, uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası primini takip eden ayın sonuna kadar ödeyebileceği hakkında bilgilendirme mesajı gönderilecektir. Sigortalıların uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası priminin kendileri tarafından ödenebilmesi için ev hizmetlerinde aynı ya da farklı çalıştıran yanında en az bir, en fazla dokuz gün çalışması yeterli olacaktır.
İşveren yanında on gün ve daha fazla süreyle çalışan ev hizmetlileri, 5510 sayılı Kanunun 4/la maddesi kapsamında (SSK’lı) sayılacak ve (SSK’lı) sigortalılara sağlanan haklardan aynı şekilde yararlanacaktır. Bu gruptaki ev hizmetlileri hakkında uzun ve kısa vadeli sigorta kolları, genel sağlık sigortası ve işsizlik sigortası hükümleri uygulanacaktır. İşverenin Ev Hizmetlerinde On Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirgeyi doldurup sigortalı ile birlikte imzalandıktan sonra ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri ile Sosyal Güvenlik Merkezlerine bildirimi yeterli olacak; kendisi için işyeri numarası oluşturulmayacak, işveren kayıtları TC kimlik numarası ile takip edilecek, bildirgedeki çalışma gün sayısı ve prime esas günlük kazanç beyanına göre prim tahakkukları gerçekleştirilecek, aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenmeyecektir. İşverenler, sigortalı ile ilgili herhangi bir değişiklik olmadığı sürece, sigortalı için yaptıkları bildirime göre adlarına tahakkuk edecek sigorta primlerini sigortalı çalıştırdıkları ayı takip eden ayın sonuna kadar ödeyeceklerdir.